Gjeografia

MEQE JETOJME NE KONTINENTIN E EUROPES UN PO IA FILLOJ ME NJE INFORMACION SHUM TE PLOTE PER KONTINENTIN E EUROPES
GJEOGRAFIA
Në aspektin fiziko-gjeografik, Evropa është pjesë veriperëndimore e regjionit më të madh të njohur si Evroazia, ose Afro-Evroazia: Azia shtrihet në pjesën lindore të këtij regjioni. Kufiri lindor i Evropës shpesh përcaktohet nga Malet Urale në Rusi. Gjeografi i shekullit të parë AD Strabo, mori Lumin Tanais si kufi, siç bëne edhe burimet e hershme Judaike. Kufiri Juglindor me Azinë nuk ka përcaktim të zakonshëm. Shumica përdorin Lumin Ural ose, Lumi Emba shërben si kufi i mundshëm. Ky kufi vazhdon në Detin Kaspik, kreshtën e Maleve kaukaze ose, si alternativë, Lumi Kura në Kaukaz, dhe vazhdon në Detin e zi; Bosforin, Deti Marmara, dhe Dardanelet përmbyllin kufirin me Azinë. Deti Mesdhe në jug e ndan Evropën nga Afrika. Kufiri perëndimor është Oqeani Atlantik; Islanda, megjithëse është më afër Grenlandës se Evropës (Amerikë Veriore), normalisht përfshihet në Evropë. Ka debat të vazhdueshëm se ku ndodhet qendra gjeografike e Evropës.
Për shkak të dallimeve social-politike dhe kulturore, ka përshkrime të ndryshme për kufijtë e Evropës; në disa burime, disa territore nuk përfshihen në Evropë, derisa në burime tjera përfshihen. Për shembull, gjeografët nga Shtetet Post-Sovjetike dhe Rusia përfshijnë Uralet në Evropë kurse Kaukazin e përfshijnë në Azi. Ngjajshmërisht, shumë gjeografë konsiderojnë kufijtë jugor të Azerbaixhanit dhe Armenisë me Iranin dhe kufijtë jugor dhe lindor të Turqisë me Sirinë, Irakun dhe Iranin si kufiri mes Azisë dhe Evropës për arsye kulturore dhe politike. Në këtë mënyrë, megjithëse janë më afër Afrikës dhe Azisë, ishujt Mesdhetar të Qipros dhe Maltës gjeneralisht konsiderohen pjesë e Evropës.
Për kah përthyshmëria e vijës bregdetare Evropa zë vendine parë midis kontinenteve në botë. Sipërfaqja e ishujve dhe gadishujve përbën 1/3 e sipërfaqes së saj, ndërsa vija bregdetare është e gjatë 48 000 km ( sa gjatësia e ekuatorit). Në disa pjesë bregu i detit është i ulët dhe i butë, në pjesët e tjerai lartë dhe i rrëpinjtë.
Gadishujt e Evropës: Gadishulli Ballkanik, Gadishulli Apenin, Gadishulli Pirinej (Iberik), Gadishulli Skandinav etj.
Ishujt më të mëdhenj: Britania e Madhe, Islanda, Irlanda, Sicilia, Sardenja, Korzika, Qipro, Kreta etj.
RELIEVI
Relievi në Evropë ka dallime të mëdha brendave zonave mjaft të vogla. Regjionet jugore, sidoqoftë, janë më shumë malore, derisa duke shkuar në veri terreni ulet nga Alpet, Pirinejet dhe Malet Karpate, mes rrafshnaltave, në fushat e gjëra të veriut, që janë më shumë në lindje. Kjo fushë e madhe njihet si Ultësira e Madhe Evropiane, dhe në zemër të saj ndodhet Ultësira Veriore Gjermane. Një hark rrafshnaltash gjithashtu ekziston përgjatë bregdetit veriperëndimor, që fillon në pjesët perëndimore të ishujve të Britanisë dhe Irlandës, dhe pastaj vazhdon përgjatë maleve, fjord-cut, spira e Norvegjisë.
Ky përshkrim është i thjeshtësuar. Subrejgionet si Gadishulli Iberik dhe Gadishulli Italian përmbajnë veçoritë e tyre komplekse, si edhe vet Evropa kontinentale, ku relievi përmban shumë male, lumenjë dhe fusha që komplikojnë trendin gjeneral. Subregjionet si Islanda, Britania dhe Irlanda janë raste të veçanta. E para është tokë në vetëvete në oqeanet veriore por prap konsiderohet pjesë e Evropës, derisa dy të tjerat janë rrafshnalta që dikur ishin të bashkuara me pjesën kontinentale deri kur ngitaj e nivelit të detit i ndau.
KLIMA
Evropa shtrihet kryesisht në zonat klimatike mesatare.
Klima është e butë në krahasim me zonat tjera me gjatësi gjeografike të ngjajshme në botë për shkak të Rrymës së Golfit. Rryma e Golfit njihet me emrin përkëdhelës "Nxemja Qendrore e Evropës", sepse e bën klimën e Evropës më të ngrohtë se që do të ishte pa të. Rryma e Golfit j vetëm që dërgon ujë të ngrohtë në bregdetet Evropiane por gjithashtu i zbut erërat që vijë nga Oqeani Atlantik.
Kështu që temperaturat mesatere gjatë vitit në Napoli janë 16 °C (60.8 °F), derisa janë vetëm 12 °C (53.6 °F) në New York City që është pothuajse në të njëjtën gjatësi gjeografike. Berlini, Gjermani; Calgary, Kanada; dhe Irkutsk, në pjesën aziateike të Risisë, shtrihen në gjatësinë e njëjtë; Temperaturat në Janar në Berlin arrijë një mesatare prej 8 °C (15 °F) që është më shumë se ato në Calgary, të cilat janë për 22 °C (40 °F) më të larta qe ato në Irkutsk.
HIDROGRAFIA
Evropa në krahasim me kontinetet tjera ka lumenj të vegjël dhe të shkurtër. Relievi dhe klima kanë ndikuar që në Evropë të ketë ndryshime sa i përket pasurisë me lumenj, gjatësisë së tyre, dendësisë dhe sasisë së ujit. Rrjeti më i dendur i lumenjëve është në Evropën Veri-perëndimore, ndërsa lumenjtë më të gjatë dhe me pellgje më të mëdha janë në Evropën e Mesme dhe atë Lindore.
Të gjithë lumenjtë e Evropës u takojnë pesë ujëmbledhësëve : Ujëmbledhësi i Oqeanit Atlantik, Oqeanit të Ngrirë, i Detit të Veriut, Detit Baltik, Detit të Zi dhe Detit Mesdhe.
Kontinenti i Evropës është i pasur me liqene. Pjesa më e pasur me liqene është ajo e Evropës Veriore. Liqene më së shumti ka në Evropën veriore-Finlanda vend i liqeneve, në Alpe dhe në Gadishullin Ballkanik. Liqenet e Evropës janë formuar me veprimin e akullnajave, me lëvizje tektonike dhe me procese karstike. Disa liqene janë poligjnetië, të tjerët lumorë, pastaj mbeturinash detesh të dikurshme etj.
Liqenet më të mëdhenjë dhe më të njohur të Evropës janë: Liqeni Kaspik, Lagoda, Onjega, Venern, Liqeni i Zhenevës, Liqeni Bodense, Liqeni i Zyrihut, liqeni Garda, liqeni Komo, Lago Di Magjore, liqeni Him, liqeni Ballaton, liqeni i Shkodrës, liqeni i Ohrit, liqeni i Prespës etj.


TOKAT BIMORE DHE SHTAZORE
Bimësia e Evropës është ngusht e lidhur me klimën, relievin dhe tokat.
1. Zona e bimësisë së tundrave përfshinë zonat polare dhe shtrihet në viset veriore të Finlandës dhe Rusisë. Kjo zonë përfshinë rreth 350 km2. Gjatë pjesës më të madhe të vitit, tokat janë të ngrira, janë shterpë dhe pa materje ushqyese. Prej bimëve rriten myshqet, likenet dhe drunj të shkurtër të mështeknës e të dëllinjës. Gjat verës së shkurtër – tre muaj, kur temperastuira arrinë 10 gradë C ato zhvillohen, lulojnë dhe japin fryte, kurse shpezët dhe kafshët e zonës pyjore vendosen këtu, për të gjetur ushqim.
2. Në jug të tundrës shtrihet zona e tajgës e cila e zënë pjesën e madhe të Suedisë, të Finlandës dhe të Rusisë mes gjerësive gjografike 55 – 79°. Shtrihet zona e tajgës e cila e zënë pjesën e madhe të Suedisë, të Finlandës dhe të Rusisë mes gjerësive gjografike 55 – 79 shkallë. Mbizotrojnë tokat e murme, me pak minerale, diqka më shumë humus. Zona shtrihet në rreth 2 milion km2 dhe rreth 2/3 e saj janë të mbuluara me pyje gjethëmbajtëse – pishat, bredhi, mështekna etj. Prej faunës dallojmë lepurin e bardhë , lemingun, derrin e egër, ujkun, ariun e murëm, dhelpëren, sqarthin etj.
3. Zona e pyjeve të përziera shtrihet nën zonën e tajgave.. Në këtë zonë përzihen drunjët gjethëmbajtës dhe gjethërënës, përvëç pisha e breut, ahu, bungu frashëri , bliri ëtj. Kjo zonë shtrihet në: Britaninë e Madhe, Francë, Gjermani, Suedinë Jugore, Poloni, Rusi Qendrore, Alpe, Karpate etj. Kjo zonë shtrihet në gjerësitë gjeografike 45-55°. . në këtë zonë pyjet janë prerë shumë dhe ato zën tash sipërfaqe të vogël mes 5 dhe 10%. Ndër tipat e tokave hasen tokat e murme me 5-6% humus. Prej kafshëve rriten ariu i murëmë, kaprolli evropian, ujku, dhelpra, lepuri i murmë dhe i bardhë.
4. Zona stepopyjore dhe stepore ka shtrirje më të madhe në Evropën Lindore, sidomos në Ukrainë dhe pjesën jugore të Rusisë. Në jug shtrihet edhe në UltësirënePanonisë, të Vllahisë e deri në Rrafshin e Kosovës. Dominojnë formacionit e barit të ulët, ndësa prej tokash ka më shumë çernozjomi, smonica, toka kafe etj. Të cilat janë të thella, kanë më shumë hums dhe janë të përshtatshme për drithëra e bimë industriale.
5. Zona mesdhetare dallon dukshëm nga zonat tjera nga se këtu dominon klima mesdhetare me verëra të nxehta e pa reshje dhe dimratë butë dhe me reshje. Këtu gjenden formacionet bimore me gjelbrim të përhershëm, gjethe të trasha në formë kaqubash, i quajtur formacioni iI makjeve. Pyjet e dikurshme janë prerë, tash kan mbeturbimë kaçuba me pak pyje. Në përbërjen e tokave më shmë janë të paranishme tokat ngjyrë kafe, të murme, të kuqe dhe toka aluviale përgjat luginave të lumenjëve. Prej faunës ka hardhuca, gjarpërinj, bredhka, skofterë, flaminga etj. Flora dhe fauna e Evropës ka pasur mjaft ndryshime nën ndikimin e njeriut dhe civilizimit të gjatë, sidomos në zonën e mesdheut, evropës së Mesme dhe Perëndimore.



DEMOGRAFIA
Kontinenti i Evropës ka qenë i banuar qyshë në kohën e paleolitit dhe neolitit pra para 20 000 e 10 000 vjetësh. Viset e banuara shtriheshin pothuajse në tërë teritorin e Evropës, por viset më të dendura ishin ato të mesdheut dhe ludinat e lumenjëve, arty ku tokat ishin më të përshtatshme për t’u punuar. Në kohën e Bronzit u shënuan dyndje të popullsisë në gadishujt e evropës jugore: iberët në gadishullin Iberik, ligurët në gjirine Ligurisë ( Itali), etrurët të ardhur prej viseve të Egjeut, Ilirët në gadishullin Ilirik ( Ballkanik) etj.
Ndryshime më të mëdha ndodhën me rastin e lëvizjes së popujve indoevropian nga Azia, e edhe nga Afrika veriore. Në këtë kohë në Evropë vendosen keltët, italët, grekët, ilirët thrakët, gjermanët. Djep i kulturës së vjetër në Evropë ishte Mesdheu. Fenikasit dhe kretasët e bartën kulturën e Lindjes, ndërsa grekët e zhvilluan dhe e përhapën më tutje kah Perëndimi e pas tyre Romakët i dhanë dimensione edhe më të mëdha.
EKONOMIA
Evropa duke patur industri të zhvilluar arriti të zhvilloj edhe bujqësinë. Bujqësia e Evropës është e llojllojshme, ngase këtë e bëjnë të mundshme edhe kushtet natyrore dhe niveli i zhvillimit. Bujqësia e Evropëë dallohet me shkallë të lartë të mekanizimit, kimizmit, numër të madh ekspertësh bujqësorë, me popullsi të arsimuar bujqësore, me rendimente të larta në bujqësi dhe në blegtori. Dikurë Evropa importonte shumë prodhime bujqësore, ndërsa tash vendet e zhvilluara të Evropës janë eksportuas të shumë prodhimeve bujqësore, sidomos blegtorale
Historia Gjeologjike
Në kohën e lindjes së saj para 500 milionë vjetësh Europa nuk është akoma e plotë. Pjesët e saj janë të hapërdara mbi të gjithë rruzullin tokësor: Skandinavia tej më në jug të ekuatorit, Anglia dhe Vendet e Ulëta në rrethin polar të jugut si dhe pothuajse të gjithë pjesët e tjera përreth polit të jugut. Të gjithë këto pjesë koreje kontinentale janë në lëvizje. Ato merrem me vete nga rryma të fuqishme magme, të cilat vlojnë 80 kilometra nën sipërfaqen e tokës.
Të shtyra nga shtjella nxehtësie në brendësi të tokës pllakat lëvizin me ngadalë, çdo vit nga vetëm disa centimetra. Por me kalimin e miliona vjetësh kemi pastaj të bëjmë me distanca të konsiderueshme. Në rastin e përplasjeve shpërthejnë forcat primare. Si një rebus gjigand vë Europa pjesët e saj së bashku. Togje shkrepash kilometra të gjëra çajnë lart, përkulen dhe marrin formë kubeje. Çdo përplasje e re krijon një masiv malor. Kështu lind së pari shtylla kurrizore e Europës, vargmali kaledonian, me lartësira si ato të Himalajës. Ky është bërthama e një bashkëshkrirjeje të parë europiane.
Më pas kontinenti i ri bredh gjysmën e rruzullit tokësor. Para 300 milionë vjetësh ai kapërcen ekuatorin. Stereja është tashmë e mbuluar nga gjelbërimi. Bimët kanë pushtuar kontinentin që deri pak më parë kishte qenë i shkretë. Atje ku sot janë të ngritura metropolet krenare europiane u shtri sa gjatë e gjërë një xhungël e harlisur tropikale: Parisi ndodhej në një klimë tropikale të ngrohtë e me lagështi. Berlini, në një det të gjelbër i cili zgjatej deri në Azi.
Është një pyll tepër i jashtëzakonshëm. Ai përbëhet nga fiere, likopode (shk. lycopodium) dhe bishtkuaj. Mbeturina të tyre të ngurtësuara në Skoci të bëjnë ta marrësh me mend përhapjen e tyre. Cungje që qëndrojnë pothuajse ngjitur njëri-tjetrit të japin edhe sot e kësaj dite një përshtypje mbi bollëkun e atëhershëm të bimëve. Këta gjigandë lartësoheshin deri në 30 metra drejt qiellit.

Kenetat dhe si formohen

Kenetat formohen ne zona plotesisht te rrafshta prane rrjedhjeve te lumenjve. Lumenjte here pas here kur nuk kane argjinatura mbrojtese dhe kur fushat perreth nuk jane te kanalizuara vershojne nga shirat e shumte dhe te vrullshem ne periudha te caktuara. Lumi per pasoje del nga shtrati dhe permbyt keto fusha. Kur ndodhin disa permbytje njera pas tjetres toka nen uje ngopet dhe nuk thith dot me ujin qe ka mbi vete. Per pasoje aty formohet nje kenete me uje konstant e cila ushqehet here pas here nga ujerat e shirave dhe nga vershimet e tjera te lumit. Ky eshte nje variant i formimit te kenetes. Varianti tjeter eshte se nje liqen duke u thare me kalimin e viteve degradon ne kenete sic ka qene rasti i Kenetes se Maliqit qe dikur ka qene liqen. Keto nuk jane keneta te mirefillta (pra qe vijne nga permbytjet) por jane thjesht liqene "ne vdekje e siper".

Fakti qe keni diskutuar mbi kenetat qe po riformohen eshte me se i mundshem. Kanalet kulluese te hapura qe ne kohen e diktatures jane bllokuar ose nuk funksionojne me per shkak te mosmirmbajtjes dhe per pasoje ujerat qe vershojne nga lumenjte nuk kane drejtim nga te largohen duke rikrijuar keneten. Gjithashtu ne Shqiperi dhe gjithe argjinaturat mbrojtese qe ishin ndertuar anes rrjedhave te lumenjve jane prishur tashme dhe lumenjte nuk hasin pengesa gjate koheve te shtimit te prurjeve duke vershuar ne toke.
Rast konkret eshte rikrijimi i Kenetes se Maliqit. Pothuajse cdo dimer aty tokat po permbyten dhe do vije nje moment qe uji nuk do largohet me as me avullim dhe as me kanalizim pasi toka do te mbingopet.

Kusht tjeter eshte tipologjoia e dheut qe perben zonen e kenetes. Nese eshte gelqerore mundesia e formimit te kenetes eshte praktikisht zero. Nese eshte argjilore atehere mundesite jane me te medha pasi nuk lejojne depertimin e ujrave ne shtresatt e tjera te kores se tokes. Pjesa me e madhe kenetave jane ne lartesi te ulta mbi nivelin e detit. Ne te kundert kane nevoje per furnizime hidrike te vazhdueshme jo shume te medha pasi do te shnderroheshin ne liqene. Prandaj mund te formohen ne lartesi te medha mbi nivelin e detit nese jane ne afersi te liqeneve ose kur sherbejne si depozitime te derdhjes se lumenjve (kjo eshte me e rralle pasi lumenjte derdhen ne det, shumica).


PUNOI
Arbër TËRVOLI

e urrej

mos me pyt shoku po kto me kan ngel ne pc ngaqe i kam marr nga interneti kur me jan dash me i cu ne shkoll

e kam qef

llak yyyyyyy ca gustoje

mduket sh boringgggggg
pfff ne jemi tu bo per permbytjet

nuk e di pse nuk i eleminojn gjiiiith biloget edhe te krijonin nje si tip roboti qe i bente ky ilacet e gjonat per mjeksi... edhe ne te mos msonim nai gje per mjeksin

clidhje ka me gjeografin kjo

uhuhuhuuhhahahahahuhuhuahahhahaha sa kom pi me rop shpieeee

ma land koti nuk bahet
se car i pelqejne asaj lande nuk e di
ja car baj un oren e gjeografis

hehhe... mir e bo shoku

mire

haha mir beke

po car do bajm ajo zoja te ve ne gjum kur shpjegon.Shifni se si fillon pyt:Tani kush prej jush do te na thote.....
pastaj:po kete kush do na e thote
te ve ne gjum. te acaron nenji her kur ban kshu

uuuuuuuuueeeeeeeeee nesr une kam gjeografi....

ishalla mer noi 4

sa e doni njani tjetrin

kush une???????????????????????????????????????????????????????????????asnje here

jo po une ti pra ke gjeografi neser
te uroj nga zemra te maresh 4
edhe samantes gjithashtu hahahahahahahahaha

Nsr kam provim ne gjeografi!Ishalla dale mire :D

pac fat mars...un e kam javes tjeter...kam 5 provime ose me sh se kemi gati ncdo nlend..vec ne frengjisht e kam ber dhe ne 1 lend qe esht per fene

Shume flm! :D

1her kam be gjeografi qe kur ka fillu shkolla

gjeografi lende me ta shpif
vetem te henen kam gjeografi, shyqyr vetem 1 her ne jave
kam nje provim te henen ne gjeo pasi skam note, do mundohem te dal sa me mir pasi msimet jane te lehta